Amos

Karya Uygarlığı’nın en önemli liman kenti olan Amos, Marmaris’e 20 km uzaklıkta olan Turunç’ta bulunmaktadır. Kazı çalışmalarının halen devam ettiği kentte, M.Ö. on bine tarihlenen kalıntılar bulunmaktadır. Tarihteki ilk yazılı sözleşmelerden biri Amos’ta bulunmuştur. Amos’tan çıkarılan tarihi eserleri Marmaris Kalesi’nde görebilirsiniz.

Amos, bir tepe üstünde yer alan tiyatro, tapınak ve bazı heykel kaidelerden oluşur. Bilge Umar, Amos’un Hellen dilinde bazı anlamları olduğunu belirtir. Ona göre Amos’un bir kent ismi olarak seçilmesi olanaksız olup M.Ö. 2000’de Luwi veya Karia dillerinden gelen bir sözcüktür. Ana Tanrıça tapınağından türetildiği sanılır. Ancak, Amos ismine ilişkin çok daha enteresan bir başka argüman daha vardır. Amos aynı zamanda, Eski Ahit’te zikredilen 700’ü aşkın peygamber arasından Tanah’ta ismi geçen ve Musevilerce kutsal kabul edilen 55 peygamber arasında 12 küçük Peygamberden birinin adıdır. Hisarburnu’nu oluşturan tepelerde kentin kalıntıları ile karşılaşılmıştır. Kuzeydoğuda, oturma kademeleri günümüze kadar ulaşan tiyatronun kalıntıları görülmektedir. Rodos Karşıyakasında bulunan üç tiyatrodan biri Amos’tadır.

Prof. George E. Bean, bölgede yaptığı kazılarda (1948) M.Ö 200 civarına ait üç ayrı kira sözleşmesinin koşullarını ele alan dört yazıt parçasını ortaya çıkarmıştır. Yazıtta Amos halkının Apollon’a ‘Samnaios Apollo’ adıyla ibadet ettikleri anlaşılıyor. Amos’ta yoğun bir şarap üretiminin varlığını, Dionysos Sunağı kanıtlar niteliktedir. Karşıt iki kült olan Dionysos ve Apollon kültlerinin birlikte varlığı her şeyden önce Amos’un tipik bir Karya kenti olduğunun işaretidir. Bilindiği gibi Güney Ege’ye yaklaşık olarak M.Ö 11. yy’da yerleşen Karyalılar, buraya birkaç yüzyıl sonra gelen Yunan medeniyeti ile çok yakın bir sosyo-kültürel alış veriş içinde oldular ve giderek de onların egemenliği altına girdiler. Ancak buldukları her fırsatta bu yeni egemenlere karşı koymaktan da geri durmadılar.

Kenti kuşatan surlar 2 m. genişliğinde olup yükseklikleri bazı yerlerde 3-4 m.ye ulaşmaktadır. Surlar yer yer burçlarla takviye edilmiş olup kuzeyde ana giriş kapısı oldukça iyi durumda günümüze ulaşmıştır. Kuzeybatıdaki surların dışında, yamaçlardan aşağıya doğru nekropol alanı dikkati çekmektedir. Buradaki mezarlar Karia tipinde olup çoğu da gömü çukurları konumundadır.

2019 yılından itibaren Marmaris Ticaret Odası ve Marmaris Belediyesi’nin katkılarıyla, Muğla Üniversitesi ve Marmaris Müzesi işbirliğinde Amos Antik Kenti’nde kazı ve kurtarma çalışmaları devam etmektedir.

Ayrıntılı bilgi için https://kultur.mto.org.tr/ web sayfasını ziyaret edebilirsiniz.